تحولات ساختار بازار جهانی خرما و بازارهای هدف خرمای ایران

مقاله حاضر با هدف تعیین نوع ساختار تولید و تجارت جهانی‌ و ساختار صادرات خرمای ایران ‌و شناسایی بازارهای هدف خرمای صادراتی ایران طی دوره 2010-1989 تدوین یافته است. نتایج حاصل از مقاله نشان می‌دهد که ساختار تولید جهانی خرما با انحصار چندجانبه با نوساناتی در طی دوره 2010-1989 مواجه بوده و سهم ایران از تولید جهانی تا سال 2000 رو به افزایش بوده و در مقابل سهم تولید عراق کاهش یافته است. اما در سال‌های 2010-2000 عربستان با پیشی‌گرفتن از ایران، بعد از مصر بزرگترین رقیب ایران در تولید جهانی خرما است. ساختار تجارت جهانی خرما گویای آن است که ساختار صادرات جهانی خرما از انحصار چندجانبه بسته به انحصار چندجانبه باز تغییر یافته ‌و از قدرت انحصاری صادرکنندگان اصلی جهانی کاسته شده ‌‌و در مقابل ساختار واردات جهانی خرما از انحصار چندجانبه پیروی ‌کرده و بر قدرت انحصاری واردکنندگان جهانی خرما افزوده شده است. مقایسه ساختار صادرات ‌و واردات‌ جهانی ‌خرما نشان ‌می‌دهد که انحصار از آنِ خریداران (واردکنندگان)‌ خرما است تا صادرکنندگان آن. مطالعه ساختار صادرات خرمای ایران گویای آن است که واردکنندگان خرما از ایران از ثبات نسبی برخوردار نبوده‌اند و طی سال‌های 68-1358 پیوسته از قدرت چانه‌زنی ایران در بازار صادرات خرما کاسته شده، اما در سال‌های 90-1368با ورود تعداد زیادی‌ کشور به جمع واردکنندگان از قدرت انحصاری واردکنندگان خرما از ایران کاسته شده است لکن همچنان از وضعیت مطلوب فاصله است‌ و غالباً عمده واردکنندگان خرما از ایران، کشورهایی هستندکه به صادرات مجدد آن اقدام می‌کنند. مضافاً، 20 کشوری که ویژگی‌های بازار هدف خرمای ایران را دارند، به‌ عنوان بازارهای هدف خرمای صادراتی ایران معرفی شده‌ است.